भारतीय संस्कृती मध्ये अतिथी अथवा पाहुणे ईश्वर सदृश्य आहेत.होते!पाहुणे अनायास असतात.त्यांना निवडता किंवा बदलता येत नाही.ते आहे तसे स्विकारावे लागतात, टिकवावे लागतात.पाहुण्यांचे उपपाहुणे खुप असतात.ते दूरूनजवळचे असतात.काही लांबचे तर काही
जवळचे पाहुणे असतात.'पाहुणे तसा पाहुणचार',अशी नवी म्हण निर्माण करता येवू शकते.पाहुणे हा अत्यंत महत्त्वाचा घटक आहे.लग्न ,मौत या प्रसंगी तर हवेच.आजारी असतांना भेटायला येणारे,भांडणे मिटवण्यासाठी किंवा लावण्यासाठी , थोडक्यात पाहुणे
सोडून काही होत नाही.आपले ते खरं विश्र्व
असतं.आपल्या गुण दोषांची चर्चा करणं.प्रगती अधोगती विषयी चिंता करणं.हि पाहुण्यांची कामे असतात.अमुक पाहुणे खुप चांगले आहेत इथपासून तर तमुक पाहुण्याची घरची पायरी आपण चढत नाही इथपर्यंत हे पाहुणे कांड असतं.पाहुणे वैशिष्ट्येपूर्ण असतात.काही बढाईखोर तर काही मौनी असतात.काही भांडखोर तर काही फूकटे असतात.काही अंधश्रद्धाळू तर काही तत्त्वज्ञानी असतात.
सर्व पाहुण्यांना सामावून घेणे मोठी कसरत असते.
पाहुण्यांमध्ये हेवेदावे फार असतात.दोन पाहुणे एकत्र आले म्हणजे इतर पाहुण्यांची समीक्षा होते.
बायकोची माहेरची माणसे .पाहुण्यातला हा सर्वश्रेष्ठ प्रकार आहे.पाहुणचारांची परिसिमा तिथे बघायला मिळते.मुख्य देवीला प्रसन्न राखण्यासाठी उपदेवतांची पुजा करावी लागते.
पाहुणे गरीब तसे श्रीमंतही असतात.श्रीमंत पाहुण्यांचे एक कुतूहल असते.अमूक मोठा मनुष्य आमचा पाहुणा आहे सांगताना छाती भरून येते.गरीब पाहुणे उपेक्षित असतात.अमूक पाहुणा माळकरी,तमूक दारूड्या असे बिरूद लावले जाते.
काही पाहुणे तुसडे असतात.त्यांच्याकडे कुणी पाहुणा येत नाही,ते कुणाकडे जात नाही.आपण कुणाच्या अध्यात मध्यात नसतो असं ते निक्षून सांगतात.
काही पाहुणे सतत द्वेष करतात.येणेकेणे नावे ठेवतात.चुका शोधतात.काही पाहुणे सतत वेगवेगळ्या पाहुण्यांकडे भेटी देतात.ठान मांडून बसतात.आता आपल्याला काही काम नाही,असे कामात असलेल्या पाहुण्यांना सांगतात.कुणी फारघाईत असतात.उभ्याने येतात आणि जातात.'वेळच मिळत नाही', असे तुम्ही रिकामटेकडे आहात अशा आविर्भावात म्हणतात.
काही खुप कंजूस असतात.पाहुणा आला की त्यांच्या पोटात गोळा उठतो. चहापान आणि जेवण याचा हिशोब तो लावतो.त्याने साधा चहा पाजला नाही.आम्ही त्यांचे
थोबाड पाहत नाही.आमच्यासमोर त्यांची काय औकात वगैरे पाहुणे मंडळीत सुरू असते.
बरेच पाहुणे इतर पाहुण्यांकडून कायम उसनवारी करत असतात,घेतलेले पैसे परत न करण्यात ते धन्यता मानतात.पैसेवाला पाहुणा हे त्यांचे सावज असते.पाहुण्यांमध्ये श्रीमंत पाहुणा ही आपली ओळख असते.वारंवार तो उल्लेख करुन आपली प्रतिष्ठा वाढवावी लागते.
हेवेदावे, रुसवेफुगवे, ईर्ष्या,द्वेष,सूड, स्पर्धा हे सर्व पाहुण्यांमध्ये बघायला मिळते.आवडते नावडते असे दोन
वर्ग पडलेले असतात.आपले पाहुणे आयुष्यभर सोबतीलाअसतात, मृत्यूनंतर जे आपली वाट लावतात ते पाहुणेच!
